دیابت در سالمندان

با افزایش سن و رسیدن به سنین 70 ـ 60 سالگی ، بروز دیابت افزایش می‎یابد. در این سنین شیوع دیابت 3 برابر بیش از سنین میانسالی است.

یكی از مشكلات دیابت در افراد مسن آن است كه شخص ممكن است مبتلا به بیماری دیگری نیز باشد كه كنترل قندخون را مشكل تر سازد. به علاوه ممكن است بیمار به علت بالا بودن قندخون در طی چند سال قبل از تشخیص، دچار عوارض دیابت شود و این عوارض در سنین كهنسالی بروز كند.

تشخیص دیابت در سالمندان

نشانه های بیماری دیابت در سالمندان كمتر از افراد كم سال مشهود است. سالمندان معمولاً دچار تشنگی شدید یا افزایش و تكرر ادرار نمی‎شوند، اما ممكن است بی حال و مریض احوال باشند و یا علی رغم اشتهای طبیعی ، وزنشان به تدریج كم شود. از این رو انجام آزمایش خون برای بررسی وجود قندخون بالا در افراد كهنسال ضروری است و باید به عنوان جزئی از معاینه معمول آنها به شمار آید زیرا در این افراد ممكن است ماهها یا سالها پس از آسیب بافتی ناشی از افزایش قندخون دیابت تشخیص داده شود.

افت قند خون فرد در سالمند دیابتی

در هر فرد مبتلا به دیابت ، قندخون باید در محدوده طبیعی ( یعنی 110 ـ 70 میلی گرم در دسی لیتر ) باشد ولی افرادی كه قندخون طبیعی دارند بیش از افرادی كه قندخون آنها بالاتر از محدوده طبیعی است ، در معرض افت قندخون هستند.

افراد جوان در مقایسه با سالمندان ، معمولاً حملات ناشی از افت قندخون را سریعتر شناسایی و درمان می‎كنند. به دنبال افت قندخون تغییراتی در جریان خون مغز رخ می‎دهد كه ممكن است سرخرگهای سفت شده ی سالمندان نتوانند این تغییرات را به راحتی بپذیرند. سالمندان دیابتی كه تنها زندگی می‎كنند ممكن است بر اثر افت قندخون زمین بخورند یا بی هوش شوند.

پایین افتادن قندخون موجب لرزیدن شخص و در نتیجه پایین آمدن دمای بدن نیز می‎شود. در افراد سالمند ممكن است به دلالیل مختلف بدون پایین آمدن قندخون نیز دمای بدن پایین بیاید.

نشانه های آغاز حمله افت قندخون

اغتشاش شعور یا فراموشی ، رنگ پریدگی، تعریق، تحریك پذیری و كندی چشمگیر در واكنشها ، از افت قندخون حكایت دارد. در صورت مشاهده این علامتها باید سریعاً قندخون اندازه گیری شود. اگر نمی‎توانید قندخون را اندازه بگیرید، اندكی قند به بیمار بخورانید و آثار آن را مشاهده كنید.

علت ایجاد دیابت:

1- وراثت

2- ابتلا به بیماریهای عفونی

3- استرس

4- شرایط محیطی

5- سن بالای 45 سال

6- فشار خون بالا

درمان دیابت

قرص های خوراكی پایین آورنده قندخون

هشتاد تا نود درصد افرادی كه پس از 60 سالگی دیابت آنها تشخیص داده می‎شود، بدون مصرف انسولین با موفقیت قابل درمان هستند، اما باید توجه داشت در مواقعی كه واقعاً نیاز به تزریق انسولین وجود دارد نباید پزشك را تحت فشار قرار دهید و نباید از تزریق انسولین سر باز زنید.

انسولین

بسیاری از سالمندان خود آمپولهای انسولین را تزریق و مقدار انسولین مورد نیاز را تعیین می‎كنند . با این همه برخی سالمندان دارای مشكلات بینایی، كند بودن حركات و قوه درك هستند . اگر كشیدن انسولین به درون سرنگ یا تزریق آن برای فرد سالمند مشكل باشد، باید ساده ترین رژیم مؤثر انسولین برای وی تجویز شود. خشك بودن مفاصل ، محل های تزریق انسولین را در افراد سالمند محدود می‎كند.

اگر سالمند دیابتی قادر به كشیدن انسولین به داخل سرنگ و تزریق آن می‏‎باشد، تنها مراقبت از دریافت انسولین مورد نیاز روزانه كافی است، اما اگر سالمند دیابتی به تنهایی قادر به تزریق انسولین نیست، مقدار مورد نیاز روزانه یا هفتگی باید توسط پرستار یا فردی كه از وی مراقبت می‎كند داخل سرنگ كشیده شود و به صورت آماده در یخچال نگهداری گردد. البته توجه داشته باشید در صورتی كه لازم است تزریق انسولین NPHو رگولار ( كریستال) در یك نوبت به صورت مخلوط انجام شود، مخلوط این دو را حداكثر تا 15 دقیقه قبل از تزریق می‎توان داخل سرنگ كشید و نگهداری كرد.

مراقبت از سالمندان دیابتی

هر فرد سالمند باید نوشته ای حاوی اطلاعات مربوط به بیماری فعلی ، قبلی و اعمال جراحی انجام شده ، داروهایی كه مصرف می‎كند یا نسبت به آنها حساسیت دارد را همیشه همراه داشته و به تمام پزشكانی كه به ویژه در هنگام فوریتهای پزشكی مراجعه می‎كند ( افراد مسن معمولاً به پزشكان متعددی مراجعه می‎كنند) ارائه دهد. توجه داشته باشید كه لازم است فرد دیابتی بیماری خود را به تمام كسانی كه نزد آنها می‎رود، یادآوری كند . عوارض ناشی از دیابت از جمله فوریتهای مربوط به بالا یا پایین بودن قندخون نزد سالمندان دیابتی مشكل تر است. از این رو باید مراقبت خاصی از آنها به عمل آید تا از بروز این عوارض جلوگیری شود.

توجه كنید كه سكته های قلبی در مبتلایان به دیابت ممكن است با درد زیادی همراه نباشد و حتی گاهی بدون علامت باشد،از این رو سالمندان نباید بدون نظر پزشكان متخصص قلب و عروق ورزشها و فعالیتهای بدنی سنگین انجام دهند.

اگر از فرد سالمند دیابتی زمین گیر شده ای مراقبت می‎كنید ، پوست او را به ویژه در نواحی تحت فشار از آسیب دیدن حفظ نمایید و در مورد جلوگیری از ایجاد زخم بستر با پرستار یا پزشك مربوطه صحبت كنید.

تمیز نگه داشتن تمام قسمتهای بدن بسیار اهمیت دارد زیرا میكروب می‎تواند از راه ترك های كوچك پوست به داخل راه یافته و عفونت جدی ایجاد كند. افراد سالمند ممكن است به هنگام شستشو به كمك احتیاج داشته باشند. امكان دارد پوست پس از شستشو خیلی خشك شود كه می‎توان پس از استحمام و شستشو با یك كرم ملایم و روغن مخصوص آنرا چرب كرد.

مراقبت از چشمها

بیشتر سالمندان به علت مشكلات بینایی كه با بالا رفتن سن ایجاد می‎شود، عینك می‎زنند ولی فرد مبتلا به دیابت هرگز نباید نسبت به تغییرات بینایی خود بی توجه باشد و آنها را با مشكلات سالمندی و پیری ربط دهد.

مشاهده افزایش عوارض ناشی از آسیب بافتی در دیابت از جمله رتینوپاتی (بیماری شبكیه چشم ) در افرادی كه بیش از 5 سال از آغاز ابتلای آنها به دیابت می‎گذرد طبیعی می‎باشد. هر كسی ممكن است در سنین بالا به آب مروارید دچار شود ولی این بیماری در دیابتیها شایعتر است. تاری دید نیز یكی از علامتهای آب سیاه ( گلوكوم : بالا رفتن فشار داخل چشم) است كه درمان پذیر می‎باشد و در دیابتی ها شایعتر است . از دیگر علل تاری دید در دیابتی ها بالا رفتن میزان قندخون است.

مراقبت از پاها

• اگر جریان خون پاها ضعیف شده است باید در زمستان آنها را گرم نگه داشت. پوشیدن كفش و پوتینهایی كه آستر پشمی یا كركی دارند سودمند است.

• هر روز باید جورابهای تمیز پوشیده شود.

• پاها باید هر روز شسته و خشك و در صورت لزوم چرب شوند.

• ناخن های پا باید صاف كوتاه گردند تا لبه های تیز نداشته باشند و هیچگاه از ته بریده نشوند.

زخم پا یكی از دلایل شایع بستری شدن سالمندان دیابتی در بیمارستان است. افراد مسن باید باید هر روز پاهای خود را بازبینی كنند و برای بازبینی دقیق می‎توانند از آینه و چراغ رومیزی كمك گیرند. اگر سالمند به دلیل خشكی بدن نمی‎تواند پاهای خود را خوب وارسی كند، باید از فرد دیگری كمك بخواهد .

تغذیه مناسب

درباره میزان غذایی كه می‎خورید دقت كنید و آن را با مقدار غذای مورد نیازتان تنظیم نمایید به گونه ای كه وزن مطلوب خود را كسب كنید و در همان وزن باقی بمانید.

بیسكویت های پرفیبر ساده را به جای انواع قندی آنها استفاده كنید. پس از چند هفته، مقدار اندكی سبوس گندم به غلات و دسرها اضافه كنید.

تغییر عادات غذایی پس از هفتاد سال برای فرد دشوار است.سعی كنید عادات غذایی افراد سالمند دیابتی را یكباره تغییر ندهید . شاید اعمال تغییرات لازم برای تمام جزئیات برنامه غذایی، 6 ماه طول بكشد.

سعی كنید لوبیای بیشتری مصرف نمایید و گاهی سوپ عدس بخورید. به تدریج سعی كنید نان كامل را جایگزین آن كنید.

مرکزپرستاری راهیان سلامت